Еркин Курманбек: известный деятель культуры Актюбинской области
Курманбек Е.Ж. родился 13 ноября 1944 года в ауле Жаркамыс Байганинского района Актюбинской области.
В 1961 году на отлично окончил среднюю школу имени 30-летия Комсомола станции Карауылкелды. В том же году поступив на историко-филологический факультет Гурьевского педагогического института, в 1965 году успешно окончил названный вуз по специальности «учитель казахского языка и литературы».
Еркин Жолмырзаевич начал свой трудовой путь учителем средней школы имени 30-летия Комсомола станции Караулкелди Байганинского района.
1966-1967 годы исполнял долг перед Родиной в рядах Вооруженных сил СССР – окончив курсы офицеров танковых войск в Туркменстане, служил в Туркестанском военном округе.
1967-1971 г.г. – заведующий группы лекторов Актюбинского областного комитета комсомола, 1971-1973 годы работал лектором, инструктором Центрального комитета комсомола Казахстана, занимался проблемами агитационно-пропагандистких работ, правового образования молодежи, распространения и развития молодежной печати. 1973 году был избран секретарем по идеологии Актюбинского областного комитета комсомола. Руководил организационой работой по политическому образованию, культурно-массовых работ, спорту, молодежной печати и туризму среди молодежи. 1977 -1980 г.г. – заведующий Актюбинским учебно-консультационным филиалом заочного отдела обучения Высшей партийной школы Центрального Комитета КПСС, занимался подготовкой партийных, советских работников. 1980 – 1991 г.г. исполняя должности инструктора, консультанта, заведующего партийного архива Актюбинского областного Комитета партии, курировал вопросы социалистического соревнования, политико-массовых работ, культуры и спорта.
1991-1995 г.г. – заместитель, а 1995-2003 г.г – начальник Актюбинского областного управления культуры. Это был период приобретения независимости нашей страны. Культурные мероприятия были организованы в этом же направлении. В бытность Курманбека Е.Ж. в руководящих должностях областного управления культуры целенаправленно и масштабно были проведены общественно-значимые, культурно-массовые мероприятия повышающие духовное богатство, историческое самосознание народа, пропагандирующие историю, культуру и литературу казахского народа, жизнь и деятельность выдающихся исторических личностей республики и области. Так, успешно были проведены мероприятия, посвященные памяти Есет батыра, Айтеке би, Есета Котибара, Кайдауыл батыра, А.Жубанова, А.Молдагуловой, Л.Мирзояна, юбилеи Т.Ахтанова, К.Шангытбаева, А.Ашимова, И.Жаканова, М.Курманалина. Вел активную общественную работу по увековечиванию памяти выдающихся земляков. При его непосредственном участии проведен 130 юбилей и в селе Карауылкелди и в городе Актобе установлены памятники поэту Н.Байганину. По представлению Курманбека Е.Ж. Правительством РК областной филармонии присвоено имя композитора Г.Жубановой, областному драмматическому театру – имя писателя-драмматурга Т.Ахтанова, областной юношеской библиотеке – имя поэта Саги Жиенбаева, областной универсально-научной библиотеке – имя ученого С.Байшева. по его инициативе некоторые улицы города Актобе были переименованы на улицы: Г.Жубановой, Л.Мирзояна, К.Жазыкова, Ш.Уалиханова, установлены мемориальные доски. По его предложению в Астане бывшей улице Лихачева присвоено имя А.Жубанова.
По инициативе Курманбек Е.Ж., в трудный для страны переходный период, в целях поддержки культуры, реорганизации государственной политики по вопросам культуры были внедрены в практику учреждений культуры и искусства: проведение акции «Книги – библиотекам», декады учреждений и искусства, месячник «Руханият айлығы», эстафета культуры, конкурсы «Лучшая библиотека», «Лучший Дом культуры», «Лучший работник культуры года», фестиваль театрального искусства, фестивали «Балдәурен», «Жас дәурен», дни культуры районов в городе Актобе, конкурс танцевальных коллективов на приз Н.Тапаловой. были созданы профессиональные коллективы такие, как фольклорный ансамбль танца «Аққу». Открыт казахский театр драмы, самостоятельными зданиями обзавелись кукольный театр, областная филормония, областная библиотека имени С.Байшева, второе рождение получил анасамбль танца «Әлия гүлі». Впервые в Казахстане успешна была проведена Президентская елка с участием Нурсултана и Сары Назарбаевых. В области 15 октября начали отмечать «День библиотекаря», что нашло поддержку по всей республике.
Курманбек Е.Ж. внес большой вклад в развитии культурного сотрудничества между учреждениями культуры Оренбургской области и Актюбинской области на основе подписания договора. В Оренбурге, Орске, Акбулаке, Соль-Илецке были проведены «Наурыз мейрамы», дни культуры Актюбинской области, мероприятия, посвященные юбилеям М.Ауезова, Ж.Жабаева, А.Кунанбаева. по его инициативе проведены дни культуры Оренбургской области в городе Актобе, где принимал участие Президент РК Н.Назарбаев, который дал высокую оценку.
1991-2003 г.г был трудным периодом становления нашего государства, перестройка и создание новой культуры, соответствующей суверенному Казахстану. В это трудное время Курманьек Е.Ж. проявил стойкость и умение работать в труднейших условиях кризиса, дефицита финансов, материальной обеспеченности, смог выбрать активную жизненную и гражданскую позицию. Не жалея сил, энергию, знания работал, активно выступал по телевидению, на собраниях, печати, перед населением по актуальным проблемам культуры и искусства. Он является членом Союза журналистов Республики Казахстан. В 200 году – в год поддержки культуры за активную деятельность Курманбек Е.Ж. награжден Почетным знаком «Мәдениет қайраткері».
2003 – 2010 г.г Курманбек Е.Ж. работал директором Актюбинского областного историко-краеведческого музея, который является одним из лучших учреждений культуры области и музеев республики. Внедряются новые формы и методы работ, традиционно продолжается музейная педагогика, акция «Болашаққа мұра болар сыйлықтар», выставка-продажа «Оренбургский пуховый платок» улучшаются финансовые источники и укрепляется материальная база музея.
В рамках программы, инициированной Президентом РК «Культурное наследие» Курманбеком Е.Ж. были организованы экспедиции в Байганинский, Мугалжарский, Мартукский, Хромтауский, Иргизский, Шалкарский, Уилский, Темирский районы. В ходе экспедиции собран богатый материал по изучению истории края, этнографии, искусства, памятников древности, топонимики и ономастики. В Байганинском районе найдено каменное изваяние-балбал тас, относящее к периоду ранних тюрков VІ века д.н.э. Оно было выставлено в музей.
Будучи руководителем областного музея Курманбек Е.Ж. проводил значительную работу по пропоганде жизни и деятельности замечательных личностей страны и области, создав проект «Историческая личность». Проведены встречи, конференции, посвященные аль-Фараби, Ш.Уалиханову, А.Кунанбаеву, М.Кашкари, М.Дулати, Кобыланды батыру, Жалантос, Бейбарысу, Ходжа Ахмет Яссауи, Кызыл Турдалыулы, Молдабай Таниберли, Казангапу и др. Организованы «Айтекебиские чтения», конференции на темы: «Әйтеке би шешен, мемлекет қайраткері», «Әбілхайыр хан. Тарих пен тағдыр». Провел конференцию по изучению личности Кобыланды батыр, по его предложению Центральному стадиону города Актобе присвоено имя Кобыланды батыра. 2009 году на высоком уровне отмечено 80-летие областного музея.
Курманбек Е.Ж. являясь председателем общественного фонда «Айтеке би», внес предложение городскому, областному руководству о установлении памятника Айтеке би в г. Актобе. Участвовал в определении места для памятника, организовывал мероприятия по открытию памятника и проведения поминки «ас беру» в честь Айтеке би. Курманбек Е.Ж. также является председателем общественного фонда «Исатай батыр». В настоящее время фондом принимаются меры по строительству надмогильного сооружения Исатай батыра.
По его инициативе сооружено надгробие, проведены поминки, конференция, посвященная творчеству поэта Айсы Батабынова, выходца из Хобдинского района, который воспевал богатырский эпос «Кобыланды батыр» и наизусть знал 44 других эпосов.
Член Союза журналистов Казахстана Курманбек Е.Ж. – автор более 100 статей, опубликованных в областных, республиканских страницах печати. Он – почетный профессор Актюбинского государственного педагогического института.
Награжден медалями: «Ветеран труда», «10 лет независимости РК», «10 лет Конституции РК», «20 лет независимости РК». Лауреат премии акима Актюбинской области. Награжден Благодарственными грамотами Президента РК, акима Актюбинской области, почетными грамотами Комсомола, нагрудным знаком «За активную деятельность в Комсомоле».
Еркін Жолмырзаұлы Құрманбек
Е.Ж.Құрманбек Ақтөбе облысы Байғанин ауданы Жарқамыс ауылында 1944 жылдың 13 қарашасында дүниеге келген. 1961 жыл Қарауылкелді бекетіндегі Комсомолдың ХХХ жылдығы атындағы Орта мектебін үздік бітірді. Сол жылы Гурьев педагогикалық институтының тарих-филология факультетіне түсіп, аталған оқу орнын «Қазақ тілі мен әдебиетінің мұғалімі» мамандығы бойынша ойдағыдай бітіріп шықты.
Еркін Жолмырзаұлы еңбек жолын Бағанин ауданы Қарауылкелді бекетіндегі Комосмолдың ХХХ жылдығы атындағы Орта мектебінде мұғалім болып бастады.
1966 – 1967 жылдары Түрікменстанда КСРО Қарулы күштері қатарында қызмет етіп, танк әскерінің офицері курсында оқып, Түркістан әскери округінде Отан алдындағы борышын өтеді
1967 – 1971 жылдары Ақтөбе облыстық комсомол комитетінің лекторлар тобының меңгерушісі, 1971 – 1973 жылдары Қазақстан комсомолы Орталық комитетінің лекторы, нұсқаушысы болып істеп, жастар арасында үгіт-насихат, құқықтық білім беру, жастар баспасөзін тарату, дамыту мәселелерімен айналысты. 1973 жылы Ақтөбе облыстық комсомол комитетінің идеология саласы бойынша хатшысы болып сайланды. Жастар арасындағы саяси оқу, мәдени-көпшілік жұмыс, патриоттық тәрбие, спорт, жастар баспасөзін, туризмді ұйымдастыруға басшылық етті. 1977 – 1980 жылдары КПСС Орталық Комитетінің жоғары партия мектебінің сырттай оқу бөлімінің Ақтөбедегі оқу-консультациялық филиалының меңгерушісі болып, партия, кеңес қызметкерлерін дайындаумен айналысты. 1980 – 1991 жылдары Ақтөбе облыстық партия комитетінің нұсқаушысы, консультанты, партия архивінің меңгерушісі болып, социалистік жарыс, саяси-көпшілік жұмыс, мәдениет, спорт жұмыстарын бақылап, ұйымдастырды.
1991-1995 жылдары – Ақтөбе облыстық мәдениет басқармасы бастығының орынбасары, ал 1995-2003 ж.ж – басқарма бастығы қызметінде облыс мәдениеті мен өнер саласына абыройлы басшылық жасады. Бұл жылдар Тәуелсіздік алған кезең еді. Мәдени шаралары да осы бағытта өрбіді. Еркін Жолмырзаұлы облыстық мәдениет басқармасында жетекшілік қызметте жүрген кездерінде қазақ халқының рухани байлығын, тарихи сана сезімін арттыратын, оның тарихын, мәдениеті мен әдебиетін үгіттеуге, республика мен облысқа танымал тарихи тұлғалардың өмірі мен қызметтерін танытуға бағытталған қоғамдық маңызды мәдени-көпшілік шаралар мақсатты кең көлемде жүргізілді. Мәселен, елдің асыл азаматтары – Әйтеке бидің, Есет батырдың, Есет Көтібарұлының, Қайдауыл батырдың, академик Ахмет Жұбановтың, батыр қыз Әлияның, мемлекет қайраткері Л.Мирзоянның, жазушы Т.Ахтановтың, ақын Қ.Шаңғытбаевтың, театр, кино актеры А.Әшімовтың, өнер зерттеушісі И.Жақановтың, ақын М.Құрманалиннің т.б. мерейтойларына арналған шараларды үлгілі өткізуге үлкен үлес қосты. Еркін Жолмырзаұлы атақты жерлесіміздің атын есте қалдыру жұмыстарын белсенді жүргізді. Әйгілі ақын Н.Байғаниннің мерейтойын өткізу және оғанҚарауылкелдіде, Ақтөбеде ескерткіш қоюды ұйымдастырды. Е.Құрманбек ұсынысымен Қазақстан үкіметі композитор Ғ.Жұбанованың атын облыстық филармонияға, жазушы – драматург Т.Ахтановтың атын облыстық драма театрына, ақын С.Жиенбаевтың атын облыстық жасөспірімдер кітапханасына, ғалым С.Бәйішевтің атын облыстық ғылыми кітапханаға беріп қаулы шығарды. Сонымен қатар, оның ұсынысыменАқтөбе қаласындағы бірнеше көшелерге Ғ.Жұбанованың, Л.Мирзоянның, Кеңес Одағының Батыры Қ.Жазықовтың, Ш.Уәлихановтың аттары берілді. Астана қаласындағы Лихачев көшесі А.Жұбанов атына өзгертілді.
Еліміз үшін қиын, өтпелі кезеңде мәдениетті қолдау, мәдениет жөніндегі мемлекеттік саясатты қайта құру мақсатында Е.Ж.Құрманбектің бастамасымен мәдениет және өнер мекемелері тәжірибесіне төмендегілер енгізілді: «Кітапханаларға – кітап» шарасы, мәдениет және өнер мекемелерінің он күндігі, «Руханият айлығы», мәдениет эстафетасы, «Үздік кітапхана», «Үздік Мәдениет үйі», «Жылдың үздік мәдениет қызметкері», театр өнерінің, «Балдәурен», «Жас дәурен» фестивальдары, Ақтөбе қаласында аудандардың мәдениет күндері, би ұжымдарының Н.Тапалов сыйақысына байқауы. «Аққу» фольклор би ансамблі секілді кәсіпқой ұжымдар құрылды. Қазақ драма театры ашылып, қуыршақ театры, облыстық филармония, С.Байшев атындағы облыстық кітапханасы бөлек ғимараттарға ие болды, «Әлия гүлі» би ансамблі қайта өмірге келді. Президент шыршасы Нұрсұлтан мен Сара Назарбаевтардың қатысуымен Қазақстанда бірінші болып Ақтөбе қаласында ойдағыдай өткізілді. Облыста 15-қазан «кітапханашылар күні» болып аталып өтетін болды. Бұл бастама республикада қолдау тапты..
Е.Құрманбек келісім-шарт жасау негізінде Ақтөбе және Орынбор облыстары арасындағы мәдени байланыстарды ұйымдастырып, дамытты. Орынборда, Ақбұлақта, Соль-Илецкіде, Орскіде наурыз мейрамдарын, Ақтөбе облысының мәдениет күндерін, М.Әуезовтың, Ж.Жабаевтың, А.Құнанбаевтың мерейтойларынұйымдастырды. Орынбор облысының Ақтөбедегі мәдениет күндері өткізілді. Оған ҚР Президенті Н.Назарбаев қатысып, жоғары баға берді.
Еркін Жолмырзаұлы 1991-2003 жылдары Тәуелсіздіктің бастапқы жылдарындағы қайта құру, мәдениет саласын тәуелсіз Қазақстанға сай, жаңаша ұйымдастырудың дұрыс жолын тауып уақыт алға қойған мақсаттарды орындай білді. Осы қиын-қыстау жылдары, дағдарыс, қаржы тапшылығы жағдайында Еркін Жолмырзаұлы белсенді өмірлік және азаматтақ позиция ұстана білді. Өз күшін, білімі мен қуатын сарп етіп, мәдениет пен өнердің өзекті мәселелері бойынша теледидар, басылым арқылы, жиналыстарда халыққа түсіндіру жұмыстарын жүргізді. Ол Қазақстан Республикасы журналистер Одағының мүшесі болып табылады. Мәдениетті қолдау, яғни 2000 жылы Е.Ж.Құрманбек «Мәдениет қайраткері» Құрметті белгісімен марапатталды.
2003 – 2010 жылдары Е.Құрманбек Ақтөбе облыстық тарихи-өлкетану мүзейінің директоры болып істеді. который является одним из лучших учреждений культуры области и музеев республики. Внедряются новые формы и методы работ, традиционно продолжается музейная педагогика, акция «Болашаққа мұра болар сыйлықтар», выставка-продажа «Оренбургский пуховый платок» улучшаются финансовые источники и укрепляется материальная база музея.
Президенттің бастамасымен қабылданған «Мәдени мұра» бағдарламасына сәйкес Байғанин, Мұғалжар, Мартук, Хромтау, Ырғыз, Шалқар, Ойыл, Темір аудандарына экспедицияларұйымдастырып, өлке тарихы, этнографиясы, архитектурасы, фольклоры, өнері, ономастикасы, ескерткіш-мавзолейлер туралы көптеген бағалы деректер жинады. Байғанин ауданынан ерте түркі заманы б.ғ.д. ҮІ ғасырға жататын тас мүсін – балбалтас тауып, ол музейге көрініске қойылды. Жас ұрпақты ежелгі тарихпен таныстыру, атақты адамдарды білдіру үшін «Тарихи тұлғалар» циклын ұйымдастырып Әл-Фараби, Шоқан, Абай, М.Қашқари, Жалаңтас, Бейбарыс, Қ.А.Ясауи, Қызыл Тұрдалыұлы, Молдабай, Қазанғап т.б.туралы кездесулер, кештер, конференциялар, шаралар өткізді. «Әйтеке би оқулары», «Әйтеке би шешен, мемлекет қайраткері», «Әбілқайыр хан. Тарих пен тағдыр», өлке тарихы тақырыбында көптеген конференция ұйымдастырды. Қобланды батырға арнап конференция өткізіп, оның ұсынысымен Орталық стадионға батыр атағы берілді. 2009 жылы музейдің 80 жылдығы атап өтілді.
Е.Құрманбек Әйтеке би қайырымдылық қорының төрағасы болып, Ақтөбеде Әйтеке бидің ескерткішін қоюға қатысты қала, обыс басшылығына ұсыныс жасады, оның орнын белгілеу, ашылуы, ас беру шараларын ұыймдастырды.
Исатай батыр қоғамдық қорының төрағасы ретінде батыр бейітіне кесене салу ісін қолға алуда. Қобда ауданынан шыққан Қобыланды батыр жырын жырлаған және бөтен 44 жырды білетін ақын-жыршы Айса Байтабыновтың бейітін салғызып, ас беріп, ақынның шығармашылығы бойынша ғылыми конференция өткізді.
Қазақстан журналистер одағының мүшесі Е.Құрманбектің 100-ден астам мақалалары облыстық, республикалық баспасөздерде жарияланды. Ол Ақтөбе педагогика институтының құрметті профессоры.
Еркін Жолмырзаұлы «Еңбек ардагері», «ҚР Тәуелсіздігіне 10 жыл», «ҚР Конституциясына 10 жыл», «ҚР Тәуелсіздігіне 20 жыл» медальдарымен, ҚР мәдениет қайраткері, облыс әкімінің сыйлығы лауреаты, ҚР Президентінің, облыс әкімінің алғыс хаттарымен, Комсомолдың құрмет грамоталарымен, «Комсомолда белсенді қызметі үшін» белгісімен марапатталды.
В память об отце — сборник Курманбек Жолмурза
Открыть материалы в Облаке
https://cloud.mail.ru/public/HBsH/AVJjrBU9m
или
https://drive.google.com/drive/folders/1QbaGOCiepxyKal5E4j7E2MX_xhf8LzXh?usp=sharing
Комментарии
Еркин Курманбек: известный деятель культуры Актюбинской области — Комментариев нет
HTML tags allowed in your comment: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>